به گزارش پاداش در چشمانداز پیچیده و درهمتنیده اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۵، فلز مس همچنان به عنوان دقیقترین دماسنج اقتصادی شناخته میشود. تحلیلگران بازار و سرمایهگذاران نهادی با دقت نوسانات این فلز سرخ را رصد میکنند، زیرا رفتار قیمتی آن پیشنگری بیبدیل از سلامت صنایع زیرساختی و فناوریهای نوین ارائه میدهد.
گزارش سالانه گروه بینالمللی مطالعات مس (ICSG) در سال ۲۰۲۵، پرده از واقعیتهای جدیدی برمیدارد که نشاندهنده تغییرات بنیادین در ساختار عرضه و تقاضای جهانی است. این تغییرات دیگر تنها یک نوسان چرخه ای معمولی نیستند، بلکه حکایت از برخورد قریبالوقوع محدودیتهای فیزیکی معدنکاری با اشتهای سیریناپذیر جهان برای گذار به انرژیهای پاک دارند. در این گزارش تحلیلی، با واکاوی دادههای ۲۰۲۵، به بررسی تعادل بازار، تنگناهای زنجیره تأمین و ترسیم سناریوهای احتمالی قیمت در آینده خواهیم پرداخت.
شکاف میان ظرفیت اسمی و تولید واقعی
یکی از مهمترین محورهای تحلیل بازار مس در سال جاری، بررسی دقیق سمت عرضه است. بر اساس دادههای موجود اگرچه ظرفیت اسمی معادن جهان روندی صعودی دارد، اما توانایی تبدیل این ظرفیت به تولید واقعی با چالشهای ساختاری جدی مواجه شده است. معادن بزرگ در آمریکای جنوبی، بهویژه در شیلی و پرو که قلب تپنده تولید مس جهان محسوب میشوند، با افت عیار معدنی و محدودیتهای دسترسی به منابع آب دستوپنجه نرم میکنند. این مسائل باعث شده است که حتی با وجود سرمایهگذاریهای کلان برای توسعه ظرفیت، خروجی نهایی کنسانتره رشد همگامی با تقاضا نداشته باشد.
از سوی دیگر، دادههای ظرفیتسنجی نشان میدهد که شکاف قابلتوجهی میان رشد ظرفیت واحدهای ذوب و تولیدات معدنی ایجاد شده است. چین با توسعه تهاجمی ظرفیتهای ذوب خود، تقاضای عظیمی برای کنسانتره مس ایجاد کرده که فراتر از توان تأمین معادن جهانی است. این عدم تعادل ساختاری در زنجیره تأمین، منجر به رقابت شدید برای خرید مواد اولیه و کاهش شدید کارمزدهای تصفیه و پالایش شده است که خود سیگنالی قوی از کسری عرضه در بازار مواد خام به شمار میرود. بنابراین، تحلیلگران باید توجه داشته باشند که صرف افزایش ظرفیت اسمی معدنی که در جداول آماری دیده میشود، لزوماً به معنای ورود مس بیشتر به بازار نیست.
نمودار 1 – روند افزایش ظرفیت اسمی معادن مس جهان تا 2028 و باز ماندن شکاف توان اسمی و تولید حقیقی
موتورهای دوقلوی تقاضا
در سمت دیگر ترازوی بازار، الگوی تقاضا در سال ۲۰۲۵ دستخوش تغییرات بنیادین شده است. در حالی که در دهههای گذشته، ساختوساز و زیرساختهای سنتی محرک اصلی قیمت مس بودند، اکنون فناوریهای سبز و زیرساختهای دیجیتال به عنوان موتورهای جدید مصرف ظاهر شدهاند. گذار انرژی دیگر یک مفهوم انتزاعی نیست، بلکه در حجم عظیم سفارشات کابلهای مسی برای مزارع بادی، خورشیدی و شبکههای انتقال برق نمود پیدا کرده است. خودروهای الکتریکی که مصرف مسی چند برابر خودروهای احتراقی دارند، سهم قابلتوجهی از کیک تقاضای جهانی را به خود اختصاص دادهاند.
علاوه بر این، دادههای ۲۰۲۵ بر اهمیت فزاینده مس ثانویه یا همان قراضه تأکید دارد. دادههای مصرف نشان میدهد که جهان به سمت یک اقتصاد چرخشی در حرکت است و حجم استفاده از قراضههای ذوب مستقیم افزایش یافته است. با این حال، حتی با وجود افزایش بازیافت، تقاضای خالص برای مس تصفیهشده همچنان صعودی است. چین همچنان به عنوان بازیگر مسلط در سمت تقاضا باقی مانده، اما نرخ رشد مصرف در بازارهای نوظهور دیگری نظیر هند و کشورهای ASEAN شتاب گرفته است که میتواند تکیهگاه جدیدی برای قیمتها در صورت کندی اقتصاد چین باشد.
نمودار 2 – روند صعودی مصرف کل مس جهان تا 2024، با احتساب مس تصفیهشده و قراضه ذوب مستقیم
تقاطع قیمت و موجودی انبارها
دادههای تاریخی ۱۰ ساله یک همبستگی معکوس و شدید را میان سطح موجودی انبارها در بورسهای فلزات و قیمت جهانی مس نشان میدهد. در سال ۲۰۲۵، با توجه به کسریهای فیزیکی ناشی از محدودیتهای معدنی، سطح موجودی انبارها در مقاطعی به محدودههای بحرانی نزدیک شده است. تجربه تاریخی ثابت کرده است که هرگاه پوشش مصرف جهانی توسط موجودی انبارها به کمتر از چند هفته برسد، بازار مستعد جهشهای قیمتی ناگهانی (Pricمیشود.
این وضعیت، بازار را در برابر شوکهای کوتاهمدت بسیار آسیبپذیر کرده است. معاملهگران و صندوقهای پوشش ریسک با رصد دقیق جریان خروج فلز از انبارهای بورس لندن و شانگهای، پوزیشنهای معاملاتی خود را تنظیم میکنند. کاهش موجودی انبارها نه تنها نشاندهنده تقاضای فیزیکی قوی است، بلکه به عنوان یک سپر محافظتی در برابر ریزشهای عمیق قیمت عمل میکند. بنابراین، در سال آینده، تحلیلگران بیش از آنکه به اخبار روزانه توجه کنند، باید روندهای تغییر موجودی انبارها را به عنوان شاخص پیشرو در نظر بگیرند.
چشمانداز آینده
با ترکیب دادههای عرضه، تقاضا و متغیرهای کلان اقتصادی، میتوان سه سناریوی اصلی را برای آینده بازار مس متصور شد. این سناریوها به سرمایهگذاران کمک میکند تا استراتژیهای خود را با احتمالات مختلف تطبیق دهند.
سناریوی اول: ظهور ابرچرخه سبز
در این سناریو که احتمال وقوع آن با توجه به فشارهای اقلیمی بالاست، شتابگیری پروژههای انرژی پاک و توسعه دیتاسنترهای هوش مصنوعی (که مصرفکننده عظیم انرژی و کابل هستند)، تقاضا را فراتر از پیشبینیهای محافظهکارانه میبرد. همزمان، اختلالات پیشبینینشده در معادن بزرگ آفریقا یا آمریکای جنوبی، عرضه را محدودتر میکند. در نتیجه، بازار با کسری شدید مواجه شده و موجودی انبارها به سطوح تاریخی پایین سقوط میکند. پیامد این وضعیت، شکستن سقفهای قیمتی جدید و تثبیت مس در کانالهای قیمتی بالاتر خواهد بود.
سناریوی دوم: تعادل شکننده
این سناریو فرض را بر این میگذارد که رشد تقاضا معتدل باقی میماند و پروژههای جدید معدنی که در سالهای قبل سرمایهگذاری شدهاند، وارد مدار تولید میشوند. همچنین، افزایش قیمتها منجر به سرازیر شدن حجم بیشتری از قراضه به بازار میشود که بخشی از کمبود کنسانتره را جبران میکند. در این حالت، بازار در یک وضعیت تعادلی شکننده قرار میگیرد؛ قیمتها نوسانات محدودی خواهند داشت و تمرکز اصلی تولیدکنندگان بر مدیریت هزینهها و بهرهوری خواهد بود.
سناریوی سوم: رکود تورمی
بدبینانهترین سناریو، وقوع رکود تورمی در اقتصادهای بزرگ است. اگر نرخ بهره بالا برای مدت طولانیتری حفظ شود و بحران بخش مسکن در چین تعمیق یابد، تقاضای صنعتی و ساختمانی بهشدت سرکوب خواهد شد. اگرچه تقاضای سبز همچنان وجود دارد، اما برای خنثی کردن افت بخش سنتی کافی نخواهد بود. در این سناریو، مازاد عرضه موقت شکل میگیرد و قیمتها اصلاح میشوند، هرچند هزینههای بالای تولید معدنی مانع از ریزش قیمت به زیر قیمت تمامشده میشود.
نتیجهگیری راهبردی
بازار جهانی مس در نقطهای حساس از تاریخ خود ایستاده است. اگرچه نوسانات کوتاهمدت اجتنابناپذیر است، اما پارامترهای بنیادین حاکی از یک چشمانداز صعودی ساختاری در میانمدت و بلندمدت هستند. “دکتر مس” در سال ۲۰۲۵ سیگنالهایی داد که دوران مس ارزانقیمت احتمالاً به سر آمده است، زیرا هزینههای استخراج، الزامات زیستمحیطی و پیچیدگیهای ژئوپلیتیک، کف قیمتی را بالا بردهاند. برای فعالان بازار، کلید موفقیت در سال پیشرو، رصد دقیق توازن میان سرعت گذار انرژی در سمت تقاضا و نرخ اختلالات معدنی در سمت عرضه خواهد بود.
منبع:
فرهنگ نجاتیان هستم، کارشناس ارشد اقتصاد.
علاقهمند به کاوش بازارها و راهی که بازار با آن دنیا را تغییر میدهد.
کوششم بر این است که با پژوهش در این مسیر دانش اقتصادی رو در جهان مالی پررنگتر کنم
